Dlaczego zdrowy mózg jest tak ważny?
Masz tylko jeden mózg na całe życie, w dodatku jest on najważniejszym narządem w twoim ciele, odpowiadającym za fizyczne, psychiczne i emocjonalne procesy. Mózg kontroluje wszystko, co robimy, zarówno nasze intencjonalne działania – co mówimy, jak to mówimy, jak się poruszamy i czy wybierzemy lody czy sałatkę z jarmużu – jak i automatyczne, takie jak regulacja tętna i ciśnienia krwi, oddychanie, uczucie głodu i pragnienia oraz fazy snu.
Mózg przetwarza również informacje sensoryczne płynące z całego ciała i interpretuje bodźce docierające do twoich oczu, dźwięki dochodzące do twoich uszu, smaki na języku, zapachy docierające do twojego nosa oraz to, co czujesz przez skórę. Ponadto mózg komunikuje się bezpośrednio z innymi obszarami ciała: wysyła i odbiera miliony wiadomości biegnących przez rdzeń kręgowy, który wraz z nim tworzy centralny układ nerwowy. Zadaniem centralnego układu nerwowego jest zbieranie i analizowanie fizycznych i sensorycznych informacji oraz koordynacja aktywności fizycznej, psychicznej i emocjonalnej w całym ciele.
Jak zhakować swój mózg?
Ponieważ mózg stanowi najważniejszy organ w ciele, jest też najbardziej złożonym narządem. Jest zbudowany z około 100 miliardów komórek zwanych neuronami oraz z miliardów komórek glejowych, które wspomagają pracę neuronów. Pojedynczy neuron może tworzyć tysiące połączeń z innymi neuronami i wykorzystywać synapsy do przesyłania wiadomości między komórkami. Ten niesamowity labirynt skomplikowanych połączeń komórek, kanałów i sygnałów jest odpowiedzialny za ponad 100 bilionów połączeń w mózgu – to jeden z powodów, dla których ludzki mózg nazywa się „najbardziej złożonym obiektem we wszechświecie”.
Dobra wiadomość jest taka, że możesz złamać kod oprogramowania twojego mózgu!
3 najważniejsze sposoby dokonania zmian w twoim mózgu
1. Tak, wzrost nowych komórek mózgowych jest możliwy w każdym wieku.
Na początek drobna uwaga: każdego dnia tracimy tysiące komórek mózgowych w wyniku naturalnego procesu starzenia. Niektórzy z nas tracą więcej komórek niż inni z powodu zbyt dużego stresu, narażenia na metale ciężkie, pestycydy i inne toksyczne chemikalia w naszym środowisku, wodzie i żywności. Oczywiście nadużywanie narkotyków i alkoholu lub łagodne uszkodzenia mózgu, udar lub choroby takie jak choroba Parkinsona lub Alzheimera, mogą również powodować większą utratę tych komórek.
A teraz dobra wiadomość: w naszym mózgu znajduje się około 100 miliardów neuronów, czyli komórek mózgowych, które są jednymi z najdłużej żyjących komórek w ciele. Ogromna większość neuronów, z którymi rodzimy się i rozwijamy, pozostaje z nami przez całe życie – dlatego utrzymanie zdrowia neuronów ma kluczowe znaczenie dla utrzymania sprawności poznawczej w dłuższej perspektywie.
Na koniec jeszcze lepsza wiadomość: do niedawna naukowcy uważali, że dorośli nie mogą wyhodować nowych neuronów, ale jak się okazuje, mylili się. Możemy produkować nowe komórki pomimo zachodzących procesów starzenia, nawet w wieku sześćdziesięciu, siedemdziesięciu lub osiemdziesięciu lat.
2. Prawidłowe ukrwienie jest najważniejsze.
Może nie brzmi to jak zaawansowana neuronauka, ale zwiększenie przepływu krwi do mózgu jest właśnie tym, czego według badań potrzebujemy najbardziej dla optymalnej wydajności i zdrowia funkcji poznawczych. Jeśli sądzisz, że to proste, masz rację. Ale jeśli coś jest proste, nie oznacza od razu, że jest powszechne: u większości ludzi krążenie krwi w mózgu bywa zaburzone.
Dlaczego tak wiele osób ma problemy z krążeniem? Powodem może być wiele naszych złych nawyków, w tym sposób, w jaki jemy, pijemy, śpimy, ćwiczymy i radzimy sobie z codziennym stresem. Chociaż lista jest bardzo długa, modyfikacja tylko kilku nawyków może znacząco pomóc nam poprawić zdrowie naszego mózgu.
3. Uspokojenie współczulnego układu nerwowego może zmienić twój mózg z dnia na dzień.
Według Mayo Clinic stres jest „normalną psychologiczną i fizyczną reakcją na życiowe wyzwania”. Innymi słowy, stres jest naturalny i ma nawet pewne korzyści zdrowotne. Reakcja organizmu typu „walcz lub uciekaj” – łańcuch reakcji, który jest odpowiedzią organizmu w obliczu nagłej stresującej lub nawet zagrażającej życiu sytuacji – wyzwala produkcję hormonów, substancji chemicznych i pobudza aktywność mózgu, czego potrzebujemy, aby na przykład biec szybciej, jeśli jesteśmy ścigani przez drapieżnika, lub aby walczyć zacieklej w przypadku osaczenia przez napastnika, lub aby znaleźć w sobie siłę do podniesienia dwutonowego samochodu, aby wydostać spod niego ukochaną osobę.
Zbyt duży stres utrzymujący się przez dłuższy czas jest szkodliwy dla mózgu. Długotrwały stres spowalnia krążenie mózgowe, powoduje zwężanie naczyń krwionośnych, a nawet może doprowadzić do trwałego uszkodzenia naczyń w mózgu. Pod wpływem stresu nasze mięśnie się napinają, szczególnie mięśnie szyi, co dodatkowo zmniejsza przepływ krwi do mózgu.
Przewlekły stres to także zła wiadomość dla twoich neuronów. Jeśli poziom stresu jest podwyższony zbyt długo, twój mózg nie może zaangażować się w neurogenezę i – co gorsza – może zacząć zabijać komórki. Przewlekły stres przyspiesza procesy starzenia tkanki mózgowej i może wpływać na długość życia neuronów podobnie jak wstrząs mózgu lub początkowe stadium choroby neurodegeneracyjnej. Pod wpływem stresu neurony, którym udało się ujść z życiem, również nie są szczególnie zdrowe. Przewlekły stres powoduje ich nadmierną aktywność. Z czasem może to ustanowić nowe ścieżki neuronowe, które zmieniają sposób funkcjonowania mózgu.
W książce „Biohacking mózgu” autorstwa dr Kristen Willeumier i Sarah Toland znaleźć można ćwiczenia i naukowe strategie, które pomogą ci podnieść wydajność mózgu i zapobiec chorobom neurodegeneracyjnym.
