Zdiagnozowano u ciebie nieswoiste zapalenie jelit? Martwisz się, że do końca życia będziesz zmagał się z objawami choroby Leśniowskiego-Crohna? Jest dobra wiadomość. Możesz samodzielnie złagodzić stany zapalne towarzyszące tym chorobom układu pokarmowego. Jak? Wybierając odpowiedni model żywienia.
Nieswoiste zapalenie jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD) to grupa chorób, które powodują przewlekłe stany zapalne w układzie pokarmowym. Najczęściej występującymi chorobami z tej grupy są choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Na czym polega choroba Leśniowskiego-Crohna?
Każdy przypadek jest inny, ponieważ każdy człowiek doświadcza choroby na swój wyjątkowy sposób. Choroba może wystąpić w dowolnej części przewodu pokarmowego, ale najczęściej objawia się w końcowej części jelita cienkiego i na początku jelita grubego w postaci tak zwanego zapalenia jelita krętego. Do innych postaci choroby Leśniowskiego-Crohna należą: zapalenie jelita krętego ograniczające się do samego jelita cienkiego, postać żołądkowo-dwunastnicza, w której zmiany obejmują żołądek i dwunastnicę, zapalenie jelita czczego, ograniczające się do początkowej części jelita cienkiego, oraz zapalenie samego jelita grubego. Bez względu na postać choroba Leśniowskiego-Crohna dotyka wszystkich warstw tkanki i powoduje obrzęk lub stan zapalny tkanki łączącej jelito z brzuchem. W chorobie Crohna kawałki zdrowej tkanki w jelitach występują naprzemiennie z odcinkami objętymi stanem zapalnym, które mogą powodować zaostrzenia lub dolegliwości bólowe.
Do objawów żołądkowo-jelitowych choroby należą:
- biegunka,
- ból brzucha,
- ból w okolicy odbytu,
- krew, ropa lub śluz w kale,
- potrzeba częstych wypróżnień,
- skurcze,
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- zaparcia,
- zmniejszony apetyt.
Do objawów uogólnionych choroby należą:
- anemia,
- artretyzm,
- gorączka,
- kamienie nerkowe,
- niekontrolowana utrata wagi,
- osteoporoza,
- owrzodzenia jamy ustnej,
- wysypka,
- zanik miesiączki amenorrhea,
- zapalenie skóry,
- zapalenie spojówek,
- zapalenie stawów,
- zapalenie wątroby,
- zmęczenie.
Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna
Choroba Leśniowskiego-Crohna wciąż zbija nieco z tropu społeczność medyczną, ponieważ nie poznano jeszcze dobrze jej genezy. Jedną ze znanych przyczyn jest nadaktywność układu odpornościowego. Zdrowy układ odpornościowy atakuje tylko szkodliwe mikroorganizmy, a zaburzony również mikroorganizmy nieszkodliwe. Uważa się, że jest to główną przyczyną przewlekłego stanu zapalnego w chorobie Leśniowskiego-Crohna.
Choroba Crohna może mieć również podłoże genetyczne. U wielu pacjentów występuje ona rodzinnie, ale u wielu innych nie stwierdza się żadnej rodzinnej historii nieswoistych chorób zapalnych jelit. Chociaż pochodzenia kulturowego nie uznaje się za przyczynę choroby Leśniowskiego-Crohna, to jednak wykazano, że występuje częściej u osób pochodzenia wschodnioeuropejskiego, w tym u wielu Żydów.
Miejsce zamieszkania nie jest bezpośrednią przyczyną choroby Leśniowskiego-Crohna, ale choroba ta występuje częściej na obszarach miejskich krajów rozwiniętych, szczególnie w klimacie północnym. Może to wynikać z tego, że dieta osób zamieszkujących te obszary jest zwykle bogata w przetworzoną i wysokotłuszczową żywność i nie zawiera wystarczającej ilości zdrowych bakterii wzbogacających mikrobiom jelitowy.
Codzienność z chorobą Leśniowskiego-Crohna
Istnieją sposoby radzenia sobie z chorobą Leśniowskiego-Crohna, które pozwalają w pełni cieszyć się życiem. Jednym z najlepszych jest zwracanie uwagi na to, co je się na co dzień. Żywność może być lekarstwem, które nie tylko odżywi i ukoi organizm, ale będzie go także leczyć.
Każda dieta, w tym dieta dla osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna, powinna zawierać białko, zdrowe tłuszcze, witaminy i minerały. W posiłkach powinny znaleźć się produkty zawierające witaminy z grupy B, zwłaszcza kwas foliowy, a także witaminy C, D i K, wapń, selen i cynk. Dostarczanie sobie tych składników odżywczych na co dzień jest niezwykle ważne, ponieważ osoby cierpiące na chorobę Crohna często mają trudności z ich przyswajaniem.
Stan zapalny w jelicie cienkim może zaburzać wchłanianie składników odżywczych, natomiast stan zapalny w jelicie grubym hamować wchłanianie wody i elektrolitów. Dlatego też tak ważne jest, aby zwracać uwagę na wszelkie oznaki niedożywienia.
Jaki pokarmów w chorobie Leśniowskiego-Crohna unikać?
Osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna powinny unikać pokarmów zwykle powodujących zaostrzenie objawów, w tym:
- potraw tłustych i o wysokiej zawartości tłuszczu, na przykład potraw smażonych, masła, majonezu i czerwonego mięsa;
- produktów zawierających kofeinę, na przykład kawy, napojów gazowanych i herbaty;
- pokarmów powodujących gazy i wzdęcia, na przykład warzyw krzyżowych (brokułów, brukselki, kapusty), fasoli, roślin strączkowych i soczewicy;
- produktów mlecznych, które mogą powodować gazy u wielu osób i bardziej nieprzyjemne objawy u osób z nietolerancją laktozy;
- pokarmów bogatych w błonnik, na przykład produktów pełnoziarnistych, surowych owoców i warzyw;
- pokarmów, które mogą nie zostać w pełni strawione, przez co mogą utknąć w jelitach, takich jak kukurydza, orzechy i nasiona;
- pokarmów pikantnych;
- alkoholu.
A co z alergiami pokarmowymi? Choroba Leśniowskiego-Crohna nie powoduje nietolerancji pokarmowych ani alergii pokarmowych, ale mogą one prowadzić do jej zaostrzenia. U osób z chorobą Crohna często też występuje nadwrażliwość pokarmowa.
Kiedy jeść i ile?
Wielu z nas wychowywało się na trzech dużych posiłkach dziennie, z przekąskami lub bez między posiłkami. Ten system nie zawsze się jednak sprawdza u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna, ponieważ dostarczają one w ten sposób organizmowi dużych ilości pokarmu do strawienia naraz, co może powodować nasilenie dyskomfortu. Lepiej zamiast tego spożywać od czterech do sześciu mniejszych posiłków w ciągu dnia.
Kolejnym problemem są zbyt duże porcje. Wszyscy czasem jemy bardziej oczami niż brzuchem i nabieramy sobie zbyt duże porcje, przez co możemy się potem czuć przejedzeni, a u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna nieprzyjemne uczucie pełności w brzuchu bywa jeszcze bardziej niekomfortowe.
Dokładne przeżuwanie pokarmu pomaga w jego strawieniu – zwłaszcza osobom z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Im lepiej przeżuje się pokarm przed połknięciem, tym mniej obciąży przełyk i żołądek, który rozkłada pożywienie, a co za tym idzie, jelita będą musiały wykonać mniej pracy, aby strawić pokarm i wchłonąć składniki odżywcze.
Jak radzić sobie ze stanami zapalnymi w chorobach jelit można dowiedzieć się z książki „Prosta dieta przeciwzapalna i przeciwbólowa w szczególności przy chorobie Leśniowskiego-Crohna” autorstwa Amandy Foote
