„Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz” – tak o zdrowiu pisał niegdyś Jan Kochanowski i fraszka ta jest niewątpliwie znana, gdyż każdy z nas chciałby cieszyć się dobrym zdrowiem przez wiele lat. Jednak gdy już pojawi się choroba, często leczymy jej skutki, zapominając o samym zapobieganiu. Zgłębienie sedna problemu, jakim może być niedobór witamin, może znacząco pomóc w dalszej profilaktyce. A to właśnie dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, witamin i mikroelementów podnosi odporność i jest niezbędne w walce z chorobami, w tym autoimmunologicznymi.
Witamina D
Witamina D jest najlepiej zbadanym składnikiem odżywczym, jeśli chodzi o związek z chorobami autoimmunologicznymi. Naukowcy przeprowadzający badania nad stwardnieniem rozsianym jako pierwsi zauważyli, że choroba najczęściej pojawia się w północnych szerokościach geograficznych, gdzie występuje najmniejsza ekspozycja na działanie promieni słonecznych. Ponieważ witamina D jest wytwarzana w skórze pod wpływem światła słonecznego, naukowcy bardzo szybko potwierdzili związek między niskim poziomem witaminy D we krwi a zwiększonym ryzykiem zachorowania na SM. Wykazano, że niski poziom witaminy D ma związek nie tylko z SM, ale również z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, cukrzyca insulinozależna oraz nieswoiste zapalenie jelit. Chociaż nie udowodniono, że niedobór witaminy D jest przyczyną chorób autoimmunologicznych, to jednak niski poziom tego składnika odżywczego wiąże się z większym ryzykiem zachorowania na te choroby, a uzupełnienie niedoboru tej witaminy łagodzi objawy i spowalnia ich rozwój. W badaniach przeprowadzonych na Uniwersytecie Stanowym Ohio regularnie mierzono poziom witaminy D w grupie chorych na toczeń i stwierdzono, że do nasilenia objawów najczęściej dochodziło w zimie, ze względu na spadek poziomu witaminy D w organizmie10.
Witamina czy hormon?
Wbrew swojej nazwie, witamina D jest w zasadzie hormonem, a nie witaminą. Z definicji hormony przyłączają się do receptorów komórkowych w całym organizmie, doprowadzając do zmian w funkcjonowaniu komórek. Witaminy nie przyłączają się do receptorów, lecz wspomagają reakcje enzymatyczne. Aktywna forma witaminy D to cholekalcyferol lub inaczej D3, ale istnieje jeszcze inna forma tej witaminy, nazywana ergokalcyferolem lub witaminą D2, znajdziemy ją w niektórych roślinach. Organizm ludzki nie potrafi skutecznie przekształcać witaminy D2 znajdującej się w roślinach w jej aktywną formę D3, dlatego zawsze zalecam pacjentom suplementację D3. Niezależnie od tego, czy twoja skóra wytwarza D3 ze światła słonecznego, czy też organizm wchłania ją z suplementu, który przyjmujesz, substancja ta najpierw trafia do wątroby, gdzie przyjmuje formę 25(OH)D i to właśnie jej poziom we krwi należy zbadać, aby dowiedzieć się, ile tak naprawdę witaminy D znajduje się w twoim organizmie. 25(OH)D przekształca się w 1,25-dihydroksywitaminę D – aktywną postać hormonu przenikającą do jądra komórkowego i włączającą geny związane z rozdziałem dotyczącym układu odpornościowego w księdze twojego życia.
Witamina D i układ odpornościowy
1,25-dihydroksywitamina D działa w następujący sposób11:
• Przyłącza się do komórek dendrytycznych w organizmie i astrocytów w mózgu, które są komórkami odpornościowymi na „pierwszej linii obrony”, to one wszczynają alarm w organizmie w przypadku kontaktu z ciałem obcym. Witamina D zmniejsza ich reaktywność na autoantygeny, czyli prawdopodobieństwo zaatakowania tkanek własnego organizmu.
• Oddziałuje na limfocyty T w taki sposób, że przyjmują bardziej dojrzałą i najzdrowszą postać limfocytów regulatorowych, w przeciwieństwie do limfocytów Th1, Th2 lub Th17, które napędzają wszystkie choroby autoimmunologiczne.
• Bezpośrednio hamuje limfocyty Th1. Oznacza to, że witamina D wycisza nadaktywne limfocyty T cytotoksyczne, których może być zbyt dużo w chorobach autoimmunologicznych. Witamina D pomaga przywrócić równowagę między limfocytami.
• Zmniejsza produkcję przeciwciał w aktywowanych limfocytach B, które są kolejnym przejawem zaburzenia układu odpornościowego w chorobach autoimmunologicznych.
Odpowiedni poziom witaminy D kluczem do odporności
Jeśli poziom 25(OH)D we krwi jest w normie (czyli wynosi powyżej 50 nmol/l, a niektóre badania podają, że nawet 75 nmol/l) witamina D reguluje limfocyty T, dzięki czemu nie atakują one tkanek własnego organizmu i nie wymykają się spod kontroli. Jeśli cierpisz na chorobę autoimmunologiczną i masz niski poziom witaminy D, suplementacja tej witaminy umożliwi zniszczenie zabójczych limfocytów, które już zostały aktywowane i pozwoli zapobiec ich dalszemu wytwarzaniu, dzięki czemu dojdzie do złagodzenia stanu zapalnego oraz zatrzymania destrukcyjnych procesów zainicjowanych przez te komórki odpornościowe.
Jaka dawka jest zalecana?
Ile witaminy D należy przyjmować? Badania wykazały, że można bezpiecznie przyjmować do 4000 IU dziennie, ale co trzy miesiące trzeba monitorować stężenie 25(OH)D we krwi pod okiem lekarza lub innego specjalisty12. Po osiągnięciu pożądanego poziomu (50-75 nmol/l), można zmniejszyć dawkę do 1000-2000 IU dziennie, a następnie z pomocą lekarza sprawdzać, czy jest do właściwa dawka podtrzymująca.
Bez witaminy A ani rusz
Pamiętaj, że organizm potrzebuje witaminy A, aby móc przyswoić witaminę D. Witamina A jest przeciwutleniaczem, wspierającym zdrowy rozwój komórek odpornościowych.
Autor: dr Susan S. Blum
Więcej na temat eliminowania objawów schorzeń autoimmunologicznych oraz uzdrawiania układu odpornościowego można znaleźć w książce dr Susan S. Blum Program uzdrawiający układ odpornościowy. Lepsza odporność bez chorób autoimmunologicznych w 4 krokach.
