Nasze życie może być pełne meandrów i pytań, na które nie znamy odpowiedzi. Wskazówką dla poszukujących sensu i sposobu na życie może być symbolika człowieka, zapisana w mitach i legendach. Czego nauczą nas tego typu opowieści?
Skąd czerpać wzór i motywację?
Istnieje wiele mądrych głów, które chętnie doradzą nam podczas psychoterapii, jak żyć szczęśliwie, spełniać swoje marzenia, być asertywnym i mądrze się motywować. Życiowe przebudzenie możemy także wywołać u siebie sami, czerpiąc i analizując wiedzę ze szkoleń, doświadczeń naszych bliskich i poradników psychologicznych. Wartościowe mogą okazać się również symboliczne opowieści, które na podstawie skojarzeń i z odpowiedniego dystansu ukażą problemy egzystencji zwykłego człowieka i zaprezentują możliwe rozwiązania.
Czym są symbole?
Symbole od wieków towarzyszyły człowiekowi. Nie mówimy tu oczywiście o skomplikowanych i nieco pretensjonalnie intelektualnych wzorach ezoterycznych, ale o tym rodzaju postrzegania rzeczywistości, który zmierza wprost do pojęcia jej najgłębszej istoty. Czym bowiem jest symbol ? W słownikowych definicjach tego pojęcia zachowała się głęboka i niezwykła mądrość pochodząca z epok przedhistorycznych, a opierająca się na założeniu, że rzeczy oraz nazwy (tychże rzeczy), są jednym i tym samym. Symbole to bowiem znaki zjawisk, stanów i rzeczy istniejących realnie. Są one ich odpowiednikami, zastępnikami. Co jednak najbardziej znamienne – podlegają one pewnym prawom i zasadom, które – zgodnie z założeniami nauki o symbolach – zdradzają także prawdziwe oblicze codziennego świata, ukazując je mistycznym, pełnym znaczeń, tajemniczym. To czego dowiadujemy się dzięki badaniu symboli ma także zastosowanie do każdej ze sfer naszego życia ukazując niezwykłe powiązania rzeczy, zjawisk, zdarzeń w czasie, zachowań, spotkań, wizyt – słowem wszystkiego. Symbole sprawiają, że nawet najbardziej prozaiczna sprawa tego świata ma dla nas znaczenie i jest pełna sensu.
Jak odczytywać symbole?
Wiedzę o symbolach można porównać do oglądania mapy – pozwala ona określić gdzie jesteśmy, gdzie chcemy dojść, co musimy ominąć, co z pewnością spotkamy na swej drodze oraz jak to się ma do całości. Wiedza o symbolach jest więc kluczowym zagadnieniem i podstawową nauką dla każdego kto jest zainteresowany samopoznaniem, wewnętrznym rozwojem i poszerzaniem świadomości. Symboliczny jest bowiem język naszego ciała, symbolicznie przemawiają do nas sny, choroby niosą ze sobą symboliczne informacje. Mam więc tu na myśli, że świat jest pełny znaczeń, a symbolika – nauka, czy raczej wiedza o symbolach – jest sposobem odkrywania tych znaczeń i znajdywania dla nich miejsca w swoim życiu. Człowiek idący symboliczną ścieżką w poszukiwaniu mądrości i prawdy (a zatem naśladujący dawnych szamanów), uczy się słuchać świata, reagować na jego informacje, wzbogacać swoje wnętrze i doznania, obcować z naturą w jej czystej postaci – uczy się rozmawiać ze światem oraz (lub raczej – czyli ) z sobą samym. Do dziś nie mamy innych podręczników do nauki tej ciekawej dziedziny wiedzy jak słowniki i senniki. Nikt nie uczy prawideł zgodnie z którymi reagują i pojawiają się symbole, ograniczając naszą wiedzę o nich jedynie do potocznej znajomości wybranych haseł. Ponownie przypomina to korzystanie z mapy – ale tym razem rysowanej nam przez znajomego, abyśmy zdołali go odnaleźć w umówionym miejscu na proszonym obiedzie. Co prawda uda nam się tam dotrzeć (prędzej czy później), ale poza zorientowaniem się jak tam dotrzeć nie poznamy otoczenia, nie będziemy mieć odniesienia do całości. Taki obraz jest podobny do kartki wyrwanej z pamiętnika czy książki – możemy poznać treść skrawka, ale trudno na tej podstawie wnioskować o autorze.
Zinterpretuj znaczenie symboli, które pojawiają się w Twoich snach, korzystając z podpowiedzi zawartych w książce Sny klucz do podświadomości.
Symbolika człowieka w mitach
Właśnie w tym miejscu spotykamy się z mądrością mitów. Mit interesuje nas w tym wypadku nie jako utwór literacki, czy dzieło dawnych cywilizacji opowiadające nam o ich życiu codziennym i wierzeniach, ale jako niezbędna perspektywa dla symboli – obraz całości, wraz z opisem praw i zasad nią rządzących. Wszyscy wiemy, że jest wiele rodzajów mitów. Wszystkie one jednak – jak dowodzi chyba najsłynniejszy ich badacz J. Campbell – są elementami nadrzędnego tzw. mitu kosmicznego, zawierającego wewnątrz siebie wszystkie inne. Każda bowiem mityczna opowieść konstruowana jest zawsze i niezależnie od kultury według jednego i tego samego schematu. Schemat ten zaś składa się z ściśle określonych swoistych etapów, mających odniesienie do głównego bohatera. Niektóre mity zawierają całą taką opowieść, niektóre rozrosły się w takiej fabularnej treści obrazując tylko jeden z etapów (obrazując go za to bardzo dokładnie). Przykładem tutaj mogą być opowieści o pracach Herkulesa.
12 części mitu kosmicznego
Zasadniczo bowiem kosmiczny mit zawiera zawsze 12 części:
- Nieświadomość – sytuację wyjściową, zazwyczaj idealną, która jednak ze względu właśnie na tę idealność, nie może trwać dłużej i przekształca się w problem. Problem ten ma postać potwora, albo innej mało przyjemnej kreatury utrudniającej normalne funkcjonowanie, ale niekiedy problem to swoiste wyzwanie któremu trzeba sprostać.
- Wezwanie do wyprawy – poznany przez nas bohater dowiaduje się że tylko i nieodwołalnie on może rozwikłać problem – czy to dlatego, że sam go spowodował, czy też dlatego że jest do tego powołany przez siły nadprzyrodzone.
- Pomocnicy – ponieważ bohater może się wcale nie kwapić do zaburzania początkowego spokoju, na jego drodze pojawiają się pomocnicy. Może tu nastąpić kataklizm, który bohatera zmusi do wzięcia się do pracy, lub też – o ile chętnie przystał na propozycję – mogą pojawić się cudowne istoty, które obdarowują śmiałka różnymi niezbędnymi darami, których znaczenie dopiero ma się ujawnić.
- Pępek świata – bohater wyrusza na wyprawę – dosłownie lub wewnętrznie, grunt to jednak wyprawa, która stanowi oś mitu i szamańskiej praktyki uzdrawiającej. W toku swej wyprawy dociera do granic znanego mu świata, za którymi dostrzega cel swojej wyprawy (rozmaicie wyobrażony). Cel ten jednak jest oddalony o problem, który nosi w sobie nasz bohater, a z którym musi się zmierzyć i rozprawić aby w ogóle wyjść poza dotychczasowe ramy. Musi znaleźć w sobie wewnętrzną gotowość do owego czynu, którego ma dokonać. Dociera do niego świadomość konieczności odblokowania kosmicznej energii uwięzionej poprzez problem, choć nie pojmuje jeszcze, że to on jest obiektem i polem dokonującej się przemiany.
- Strażnik progu – granic starego i nowego świata strzeże Strażnik, mający różne postacie, od dobrotliwej po straszne. Bohater musi się z nim zmierzyć co ma postać terminowania u stróża, albo musi dokonać pewnych czynów (patrz Herakles). Tak czy owak bohater doświadcza inicjacji, oczyszczenia i przygotowania do nowego świata, musi też znaleźć sposób na przechytrzenie strażnika. W gruncie rzeczy mierzy się on z własnym umysłem i jego ograniczeniami sugerującymi mu porzucenie celu wędrówki.
- Brzuch wieloryba – po inicjacji bohater wstępuje do nowego świata, wyobrażanego przez nowe terytorium, wejście do ciemnego lasu lub – bardziej dramatycznie – przez połknięcie przez wielką rybę. Oznacza to zawsze zagłębienie się w treści nieświadome, obszar w którym utknęła energia.
- Spotkanie z Boginią – w samym centrum sfery nieświadomości uwięziona jest istota energii, fizyczny aspekt celu wędrówki, coś co nadaje jej sens. W mitach gdzie bohaterem często jest młodzieniec, jest to piękna pani, bogini lub księżniczka. To często właśnie ona zdradza bohaterowi sposób wydostania się z więzienia sfery nieświadomej, ale też ujawnia postać, która na to nie pozwala, a która ją właśnie uwięziła.
- Zrękowiny – bohater najczęściej nie wpada by porwać swoją oblubienicę i nie rzuca się zaraz do ucieczki, ale spędza z nią noc lub czas dłuższy. Upojony szczęściem chce niekiedy pozostać w swoistej enklawie, dopóki nie zostanie mu przypomniane, po co wyruszył. Ma to czasem postać posłańca, który nagle zjawia się w małym raju i opowiada o tym, co dzieje się w normalnym świecie, o oczekujących go rodzicach, braciach lub po prostu ludziach cierpiących bez jego działania.
- Próba zwycięzcy – teraz nadchodzi czas aby nasz ulubieniec zrobił użytek z podarowanych mu wcześniej prezentów i zastosował je zgodnie ze wskazówkami bogini. Jest to chwila największej próby, w której bohater musi odrzucić wszystko to co do tej pory znał i zaufać intuicji oraz nowo nabytym umiejętnościom. Zmienia się on całkowicie, ale też odkrywa jedność z zachodzącymi zdarzeniami.
- Erlik – pan Podziemi – tutaj bohater staje twarzą w twarz z potworem stanowiącym przyczynę problemu. Nie do końca zdaje sobie sprawę, że jest to jego możliwe wypaczone nowe ego, które musi powściągnąć i skierować na właściwe tory.
- Powrót – bohater pokonuje potwora, lub ratuje się ucieczką , ale zawsze rodzi się na nowo, wraca do świata z którego przybył, lecz nie jest to już ten sam świat. Wraz z nim zmieniają się ludzie których znał, zmienia się całe otoczenie, bywa, że budzi się ze snu w który zapadł, aby bohater znalazł właściwą motywację
- Mistrz dwóch światów – bohater nie należy już do świata jaki znał wcześniej. Jest mistrzem podróżującym płynnie pomiędzy sferami świadomości, zawsze zyskując symbol wyróżniający go nad innych. Otrzymuje królestwo, zostaje królem, przybywa na białym rumaku. W każdym wypadku zwykły świat nie ma już doń dostępu. Żyje ze swą ukochaną długo i szczęśliwie w swoim nowym raju dotąd, aż przedłużająca się idylla nie doprowadzi po raz kolejny do zatrzymania biegu kosmicznej wymiany i nie powoła do życia kolejnego bohatera, którego nierzadko zadaniem będzie usunięcie z tronu starego władcy, który przemienia się w tyrana blokującego przepływ energii.
No pięknie. Znamy już strukturę mitu, ale co z nią zrobić? Otóż mało kto pamięta, że nazwy i rzeczy są tym samym, a jeszcze mniej pojmuje, co to znaczy. Mit nie jest epicką opowieścią, ale uniwersalnym zapisem tego jak funkcjonuje świat, jaka jest rola człowieka, według jakich prawideł biegnie jego życie, jak rozumieć nawet najprostsze zdarzenia, jak odgadywać ich sens, a poprzez to – jak żyć w pełni świadomym i obfitującym w kolory życiem.
Znajomość nie tylko struktury mitu, ale też symboli i ich głównego odniesienia czyni z człowieka podróżnika w czasie, kapłana nowych czasów dbającego o to by utrzymująca świat energia nie przestała płynąć, stajemy się jednookimi królami w krainie dwuokich ślepców.
No dobrze, ale – spyta ktoś – co z mitami o stworzeniu świata i człowieka?
Otóż o ile mity o stworzeniu opisują proces spływania energii w dół, w głąb materii i powoływania do życia płaszczyzny świata, o tyle mity bohaterskie ukazują proces odwrotny, kierowanie ducha w górę, zamykając tym samym koło stworzenia. Całość zdradza rolę, jaka przypada człowiekowi czy każdej innej świadomej istocie, którą winien pełnić i której wymogami powinien się kierować. Dodatkowo prawdy płynące z mitów są zasadami panującymi w świecie, receptami pozwalającymi podejmować słuszne decyzje.
Zadaniem symboliki jest zatem przywracanie człowiekowi utraconego dziedzictwa królewskości naszego życia, świadomości zachodzących zdarzeń i uczestniczenia aktywnie w wiecznej przemianie. Czynić to zaś możemy na setki rozmaitych sposobów jednak zawsze postępować będziemy zgodnie z tradycyjnym i wciąż żywym schematem, stanowiącym ogniwo łączące człowieka z wciąż wołającym do niego Kosmosem.
Więcej mitów i ciekawych opowieści przeczytasz w książce Tajemne prawdy dawnych mitów i sag.
